17 - Safe (Todd Haynes, 1995)

Amerikan sinemacı Todd Haynes’in 1995 tarihli filmi Safe, Julienne Moore tarafından canlandırılan Carol isimli bir kadının adım adım yitirdiği sağlığı üzerinden günümüz dünyasının içine düştüğü “insan-karşıtı” vahim tabloyu inceliyor.

Oldukça büyük ve güzel bir evde kocası ve üvey oğluyla yaşayan Carol’un yaşamına uzaktan bakıldığında herhangi bir sorun olmadığı düşünülebilir. Maddi anlamda güçlü durumda oldukları için Carol’un çalışmasına da gerek yoktur; evin dekorasyonu ve yönetimiyle uğraşmak, spor yapmak veya arkadaşlarla vakit geçirmek oyalanması için kafi görünmektedir. Haynes, filmin hemen başlarında yerleştirdiği minik detaylarla bu tabloyu yok edeceğinin sinyallerini verir. 

Dikkatle bakıldığında çevresindeki her şeye belirli bir mesafede duruyormuş izlenimi veren Carol’un asıl uzaklığı kendi benliğiyle yaşadığını fark ederiz. Haynes, tekinsiz bir duygu yayan ses tasarımı ve geniş-boş çerçeveler içinde Carol’u resmettiği planlarıyla hızlı bir yıkımı başlatır ve seyirciyi de bu yıkıma ortak eder. Egzoz gazından nefesi kesilen, durduk yere burnu kanayan, kusan, fenalaşan Carol anbean hem zihinsel hem fiziksel gücünü yitirmeye başlar. Doktorlar ve psikiyatrlar hastalığına dair maddi veriler bulmakta zorlanırken Carol, bu hale gelmesini etrafını çepeçevre saran kimyasallara bağlar. İyileşebilmek için de çareyi kimyasal ürünlerden arındırılmış, korunaklı bir komün yaşamı vadeden bir sağlık merkezinde alır.

Haynes, bu genç kadın üzerinden resmettiği tükeniş hikayesinin her anını tedirgin edici dinginlikte bir atmosfer içinde deneyimlememizi sağlar. Filmin son bölümünde önemli yer tutan izole yaşam merkezi de zihnimizde oluşan soruların şiddetini arttırır. Carol ve başka bir sürü insan kimyasallardan arınarak iyileşebilecek midir? Hastalığa sebep olan şey bu maddi şeylerle açıklanabilir mi? Yoksa tüm bunlar bu kaotik çağın ruhumuzda açtığı gediklere yaptığımız yamalar mıdır? Hastalığımızın çaresi cidden var mıdır?