MELİSA KESMEZ / Radikal Kitap

Artık hayatımızın en merkezindeki sosyal birim haline gelen işyerlerimiz, sadece ‘iş’ yapılan bir yer olmanın ötesinde belli insani ilişkilerin yürütüldüğü, dolayısıyla belli duyguların dahil olduğu bir sosyal ilişkiler ağını barındırıyor içinde... Yani çalışanların birer iş arkadaşı olarak yürüttüğü profesyonel ilişkilerin ötesine geçen; iki insan, yani aslında iki farklı karakter olarak karşı karşıya kaldığı ‘özel’ durumlar da iş hayatının önemli bir kısmını oluşturuyor. İnsan insana benzemiyor elbette. Karakter çatışmaları, anlayış farklılıkları, kişilere özel durumların yarattığı gerginlikler ve en önemlisi kişilik bozuklukları özel hayatımızda nasıl yaygın olarak karşılaştığımız bir şey ise iş hayatında da karşımıza çıkması olası ‘normal’ durumlar arasında yer alıyor. Ki ofis ortamında sık sık denk gelinen ve bu ortamdaki sosyal problemlerin büyük çoğunluğunun altındaki motivasyonu oluşturan bu ‘özel’ durumlar işyerindeki huzurun yerinde yeller estirmesinin yanı sıra bu durumun doğal bir sonucu olarak verimin ve paralelinde başarının düşmesine neden oluyor.
Son zamanlarda bu tür duygusal kriz dönemlerinin en birinci nedenleri arasında sayılabilecek ve artık modern işyeri jargonunun klasiklerinden biri de ‘mobbing’. Bu popüler konuyla ilgiliözellikle son yıllarda-yoğun bir sirkülasyon var; konu insan kaynakları yayınları başta olmak üzere- özellikle basında epey yer buluyor kendisine. Mobbing kavramına nispeten yüzeysel bir gözle yaklaşanların yanı sıra bu hayati meseleyi akademik bir ciddiyetle ele alanlar da yok değil. 1980’lerde endüstri psikologu Heinz Leyman tarafından işyerlerinde yapılan psikolojik yıldırmaları tanımlamak için kullanılan mobbing konusunda, bir doktora tezi ve bu tezden kaynaklı Mobbing: İşyerinde Yıldırma, Eğitim Örneği ve Mobbing: İşyerinde Yıldırma, Nedenleri ve Başa Çıkma Yöntemleri adlı iki kitabı bulunan Dr. Asiye Toker Gökçe de bunlardan biri.

Ciddi bir sorun
2006 yılında Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü’nde ‘İşyerinde yıldırma: Özel ve Resmi İlköğretim Okulu Öğretmen ve Yöneticileri Üzerinde Yapılan Bir Araştırma’ başlıklı tezi ile Doktor unvanını kazanan Toker, mobbing’i iş yerlerinde ast-üst veya çalışanlar arasında, belirgin bir süre boyunca, yoğun olarak yaşanan olumsuz davranışlar olarak açıklıyor. Söz konusu kitapları mobbing hakkında toplumda farkındalık yaratmak amacıyla yazdığını belirten akademisyen, bu çalışmasıyla bir işyeri sendromu olarak gördüğü mobbing’in mağduru olmuş veya hâlâ bu süreci yaşamakta olan çalışanlara yalnız olmadıklarını anlatmayı ve bu kişilere mobbing’e karşı mücadele etmelerinde yardımcı olmayı hedefliyor.
Uzun soluklu bir akademik çalışmanın meyvesi olan iki kitap da büyük bölümü Toker’in görüştüğü eğitimciler tarafından dile getirilmiş, -kişilerin kendi ağzından- tamamen gerçek örneklerden oluşuyor. Tez çalışması sadece eğitimciler üzerinde yapılmış olsa da kitaplarını tüm meslek alanları için hazırladığını söyleyen Toker, okuyucusundan beklentilerini şöyle dile getiriyor: “Kitapta yer alan bilgi ve örnekleri okurken kendi yaşantınıza uyarlayın. Çünkü okudukça göreceğiniz gibi meslekler farklı olsa da mobbing özünde aynıdır. Ancak süreçte farklılıklar olabilir.”
Yazarın iki kitabına da genel olarak baktığımızda bilimsel kaynaklara ve verilere dayanarak ele alınan mobbing konusunun genelden ayrılarak bilimsel bir şekilde masaya yatırılıyor olması dikkat çeken ilk şey. Kitaplar, tüm bu akademik irdelemelerin yanı sıra okuyucuya mobbing mağdurlarına demeli belki de- bu zorlu yolda kılavuzluk etmek üzere bazı öneriler ve ofis hayatını cehenneme çeviren bu ciddi sendromla bireysel olarak nasıl başa çıkılabileceğinin yolları sunuyor. İlk kitap mobbing nedir, nasıl gerçekleşir, mobbing neden yaşanır, mobbing’in sonuçları neler olabilir, mobbing’i işyerinden yaşanan stresten veya çatışmadan nasıl ayırabiliriz ve mobbing ile nasıl başa çıkabiliriz gibi sorularına cevap vermeye çalışırken, ikinci kitap işyerinde yoğun çatışma veya stres yaşayan çalışanlara, belki de mobbing mağduru olduklarını fark ettirmeyi amaçlıyor. Toker, özetle, örgütsel davranışın açıklanmasında, çalışanlara ve yöneticilerine farklı bir bakış açısı sağlamayı amaçlayarak, modern ofis ortamının güncel sorunlarından belki de en önemlisini yetkin bir dille mercek altına alıyor. 

MOBBING: İŞYERİNDE YILDIRMA, EĞİTİM ÖRNEĞİ
Asiye Toker Gökçe
Pegema Yayıncılık
2008
her iki kitap 7.5 YTL.

MOBBING: İŞYERİNDE YILDIRMA, NEDENLERİ VE BAŞA ÇIKMA YÖNTEMLERİ 
Asiye Toker Gökçe
Pegema Yayıncılık
2008
her iki kitap 7.5 YTL.