DEMANS NEDİR?

Çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan özellikle bellek, yargılama, soyut düşünce, dil gibi çoğul kognitif defisitlerle ve kişiliğin bozulmasıyla karekterize bir sendromdur.

Demans doğrudan bir hastalık olmayıp çoğu zaman (Alzheimer'de olduğu gibi) farklı bozuklukların en önemli belirtisidir.

Temel Özellikleri :

Bellek, yargılama bozuklukları.
Soyut düşüncenin bozulması
Premorbid kişilikte sapma ya da abartı.
Serebral disfonksiyon bulgularının varlığı.

DSM-IV Tanı Kriterleri :

Aşağıdakilerden her ikisinin( A ve B maddelerinin ) bulunmasıyla belirli.

A. Çoğul kognitif defisitin gelişmesi.
1. Bellek bozukluğu.
2. Aşağıdakilerden birinin ya da her ikisinin bulunması.
a. Afazi (lisan bozukluğu)
b. Apraksi (motor işlevlerde bozukluk olmamasına karşın motor etkinleri yerine getirememe)
c. Agnozi (Duyu işlevlerinde bozukluk olmamasına karşın nesneleri tanıyamama ya da tanımlayamama)
d. Yönetsel işlevlerde bozukluk (planlama, organize etme, sıraya koyma, soyutlama)

B. Kognitif fonksiyonlardaki bozulmaların bireyin, toplumsal ve mesleki işlevselliğini belirgin derecede etkilemesi.

C. Öykü, fizik muayene ya da laboratuvar bulgularından elde edilen verilere göre etyolojiyi ortaya koyabilecek genel tıbbi durumlardan birinin sonucu olduğuna ilişkin kanıtların varlığı (Ör: HIV enfeksiyonu, Parkinson, hipotiroidi, vitamin eksikliği gibi).

D. Bu bozuklukların sadece deliryumun gidişi sırasında ortaya çıkmaması.

Sıklık (Yaygınlık) : Genel olarak yetişkin popülasyondaki kognitif fonksiyon bozukluklarının yıllık prevelansı % 0.3 civarındadır. Demans tanısı zeka düzeyinin stabileşmesinden sonraki her yaş grubunda konulabilir. Ancak yaş ilerledikçe görülme sıklığıda artar. 65 yaşın üzerindeki nüfusun % 2 - 4’ünde değişik derecelerde demans görülürken 80 yaşın üzerindeki bireylerde bu oran % 20'lere kadar çıkmaktadır.

Değişik çalışmalarda farklı görüşler olmakla birlikte kadınlarda, erkeklerden daha sık rastlanmaktadır.

Bunamaların % 40 - 60'ını Alzheimer hastalığı, % 15 - 20'sini multiinfarkt demans,
% 20'sini diğer nedenlere bağlı demanslar oluşturur.

Ülkemizde sağlıklı epidemiyolojik veriler olmamasına rağmen kafa travmaları, damar hastalıkları ve Alzheimer en sık görülen nedenlerdir.

Prof.Dr. Aytekin ÖZŞAHİN / gata.edu.tr