Türkiye Psikiyatri Derneği Genel Sekreteri Doç. Dr. Burhanettin Kaya, Van'da meydana gelen depremde yaşanan krizin zamanında ve uygun biçimde çözülmemesinin örselenmeyi artıracağını, kalıcı ruhsal tepkilere zemin hazırlayacağını belirterek, bu aşamada ruhsal destekten çok fiziksel ve sosyal desteğin öncelikli olması gerektiğini savundu.

Türkiye Van depreminin yaralarını sarmak için çabalarken, Kaya, ANKA'ya yaptığı açıklamada enkazdan çıkartılan bireylerin travmayı en ağır biçimde yaşayan grubu oluşturduğunu, enkaz altında ne kadar kalındığının ve o süreçte neler yaşandığının önemine dikkat çekti. Bireylerin kurtulacaklarına ilişkin umutlu olmalarının ya da umutlarını yitirmelerinin, verecekleri ruhsal tepkileri belirlediğini açıklayan Kaya, şiddetli travma yaşayanlarda ilk gözlenecek belirtinin şok hali olduğunu aktardı. Enkazdan kurtulan kişilerde zamanla akut stres tepkisi, akut stres bozukluğu ve travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gelişebileceğini söyleyen Kaya, öncelikle yapılması gerekenin, bireylerin güvenli alanlara taşınması, tıbbi, beslenme ve barınma desteğinin verilmesi, yakınlarının kurtarılması için gereken çalışmaların gecikmeden yaşama geçirilmesi olduğunu vurguladı.

-"TERAPİ, YARARDAN ÇOK ZARAR GETİRİR"-

Kaya, travmanın etkilerini şiddetli ve kalıcı kılanın daha çok bu aşamada yaşanan sorunlar olduğunu bildirerek, "Bu evrede debrişefing- iç dökme ya da dertleşme diye çevrilen terapinin uygulanmasının yarardan çok zarar getireceği belirtilmekte, bireyin travmayı doğal işleme sürecini ketlediği ifade edilmektedir. Aslolan gerekli desteğin sağlanması ve ilk planda bireyin bu travmayı sahip olduğu yetilerle işlemesinin güçlendirilmesidir" dedi.

Çocukların travmaya erişkinden daha farklı anlam verebileceklerini söyleyen Kaya, özellikle ebeveyn kaybı yaşayan çocukların daha yüksek bir risk grubunu oluşturduğunu, bu çocuklarda davranış bozuklukları, hırçınlığın ortaya çıkabileceğini ekledi.

-"KONTROL DUYGUSUNUN KAZANDIRILMASI ÖNEMLİ"-

ANKA'ya konuşan Türkiye Psikiyatri Derneği İstanbul Şube Başkanı Prof. Dr. Doğan Şahin de enkaz altında kontrol duygusunun kaybedildiğini, kişilere kontrol duygusunun yeniden kazandırılmasının çok önemli olduğunu belirtti. Enkazdan çıkarılanların mutlaka tedavi görmeleri gerekmediğini aktaran Şahin, şunları ekledi:

"Enkaz altındayken kontrol duygusu kaybedilir. Yani hayatlarında olup bitenler, kendi kontrollerinin dışına çıkmıştır. Bina yıkılır, siz onu kontrol edemezsiniz, kurtarılıp kurtarılamayacağınızı kontrol edemezsiniz. Hayatınız başka kuvvetlerin kontrolüne geçmiştir. Yeniden o kontrol duygusunun kazandırılması gerekli, yani başka kuvvetlerin etkisinden kurtulmuşluk duygusu önemli. O yüzden personelin onlara davranırken dikkat etmesi gereken en önemli husus, onların iradelerine azami saygı göstermek, yani direktif vererek konuşmamak gibi, onların yeniden kendilerini güçlü, aciz olmayan insanlar olarak hissetmeleri gerekli. Bir takım aktiviteler ruhsal sağlıkları açısından yararlı olur."

-"ARAMA KURTARMA ÇALIŞMALARINA KATILAN EKİPLER DÖNÜŞÜMLÜ ÇALIŞMALI"-

Şahin, arama kurtarma çalışmalarına katılan ekiplerin de mutlaka dinlenmeli, uykusuz çalışmamalı, ortamdan zaman zaman uzaklaşmaları gerektiğini hatırlattı. Ekiplerin dönüşümlü çalışlarsa, durumdan daha az etkilenebileceklerinin altını çizen Şahin, çalışan ekiplere yönelik destek ve eğitim programları yürütülmesi gerektiğine işaret etti.(ANKA)