Travmatik deneyim(ler) yaşayan kişi korku, dehşet ve çaresizlik hisseder. Travmalar kişinin kendisi, başkaları ve dünyayla ilgili düşünce ve duygularını olumsuz biçimde etkiler. Özellikle kişinin "kendini güvende hissetme" duygusunu ve dünyanın adil bir dünya olduğuna dair inançlarını zedeler. Travmatik olaylara maruz kalmış kişilerde fiziksel yaralanma olmasa bile, duygusal sorunlar ortaya çıkabilir. Bu tepkiler "anormal" bir duruma verilen "normal" tepkilerdir.

Travmadan sonra ortaya çıkabilecek tepkiler:

Travmatik bir olaydan sonra kişi;

• Şok, panik, korku, öfke, çaresizlik, umutsuzluk, suçluluk, üzüntü gibi duygular hissedebilir ya da hiç birşey hissetmeden donup kalabilir.

• Travmatik olayla ilgili anıları istemeden hatırlayabilir, olayla ilgili rüya ve kabuslar görebilir.

• Kafa karışıklığı, unutkanlık, dikkat dağınıklığı, kararsızlık yaşayabilir.

• Yaşadığı acı verici deneyimi hatırlatan yerlerden, kişilerden ve konuşmalardan uzak durmaya çalışabilir.

• Uyku problemleri, huzursuzluk ve öfke patlamaları, dikkatini toplamakta güçlük, unutkanlık tedirginlik yaşayabilir ve aşırı irkilme tepkileri gösterebilir.

• Nefes almakta güçlük, kalp atışlarında düzensizlik, bulantı, iştah artması ya da azalması, aşırı terleme gibi fiziksel sorunlarla karşılaşabilir.

Travmatik olay(lar) yaşayan bir çok insan yukarıda belirtilen tepkileri gösterebilirler. Ancak aynı olaya herkesin aynı tepkiyi vermeyeceğini ve yaşanan problemlerin şiddetinin ve süresinin kişiden kişiye farklılık gösterebileceğini unutmamak gerekir.

Tüm bu rahatsızlıkların ağır bir travmadan sonra ortaya çıkması normal bir durumdur. Ancak bu belirtilerin, belirli bir süre sonra azalarak kaybolması beklenir. Eğer bu belirtiler bir aydan uzun sürerse "Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)" adı verilir.

Eğer siz de geçirdiğiniz travmatik deneyimden bir ay sonra hala yukarıda belirtilen tepkileri yaşıyorsanız ve iş, sosyal ve özel yaşamınızı olumsuz yönde etkileniyorsa bir uzmana baş vurmaktan çekinmeyin.

Kaynakça:

• Herbert, C. (1999). "Deprem Sonrası Ortaya Çıkan Psikolojik Tepkiler ve Kendi Kendine Yardım Yöntemleri." (Türkçesi: Doç Dr. Mehmet Z. Sungur), Özel Baskı.

• Türk psikologlar Derneği Deprem Özel Çalışma Grubu. "Depremin Psikolojik Sonuçlarını Tanıma ve Hafifletme." Ankara :Türk Psikologlar Derneği.