ZAMAN - Okuldan gelince annesi tarafından kapıda karşılanan, hemen karnını doyurup dersinin başına oturtulan çocuklar geride kaldı. Günümüzde bir çok anne tam mesai ile çalıştığı için okuldan önce veya sonraki birkaç saatini evde yalnız geçiren çocuklar da hayat şartlarını daha erken öğreniyor.

Aslında, çocuklarını evde yalnız bırakmak zorunda olmak ailelerin en büyük sıkıntılarından biri. Okul öncesi dönemde yuva veya bakıcılara çocuklar mecburen tam gün emanet ediliyor. Ancak, ilkokuldan itibaren anne babanın çalışma saati ile kimi sabahçı, kimi öğlenci olan çocukların okulda bulunma süresi birbirine uyum sağlamıyor. Ailesinden önce eve gelip, ebeveynleri gelene kadar yalnız kalan çocuklar çeşitli kaza riskleri ve ruhsal sorunlarla karşılaşabiliyor. Fatih Üniversitesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Merkezi (FÜREDAM) Koordinatörü uzman psikolog Hasan Ali Göncü ile çocukların evde yalnız kalabileceği yaşları ve çözüm önerilerini konuştuk.

Bebeklik ve okul öncesi dönemde çocukların birkaç dakikalığına bile yalnız bırakılmaması gerektiğini belirten Hasan Ali Göncü, okul öncesi dönemin çocukların ev kazalarına en çok maruz kaldıkları yaşlar olduğunu söylüyor. Okul döneminden itibaren ise, çocuk kendisine zarar verebilecek nesneleri ayırabiliyor. Bu tür nesneleri amacına uygun ve dikkatli bir şekilde kullanmaya başlar. Kapı çalındığında dışarıdakinin yabancı birisi olabileceği ve tanımadığı kişilere kapıyı açmaması gerektiğini kavrayabilir.

Buna rağmen 10 yaşına kadar yine evde yalnız bırakmanın yanlış olduğunu ifade eden Göncü, ailelere şu tavsiyelerde bulunuyor: "Çalışan anne ve babalar, bu dönemde çocuklarını işten gelecekleri saate kadar yakın güvenilir komşularına, akrabalarına emanet edebilir. Ancak burada güvenilirlik ve uzun süreli tanıma çok önemlidir, çünkü çocukların en çok cinsel tacize uğradıkları dönem 10 yaşına kadardır. Ayrıca, çocuktan önce eve gidip ebeveyni gelene kadar yarım gün çalışabilecek bir bakıcı hanım tutulabilir. Çocuğun derslerine de yardımcı olabileceği, ağabeylik -ablalık yapabileceği düşünülerek 3-4 saatliğine bir üniversite öğrencisi ile de anlaşılabilir. Eve gelmeden bir etüt merkezine gitmesi sağlanabilir. Evde yalnız kalmasındansa herhangi bir kurs ve sosyal etkinliklere katılarak okulda kalması sağlanabilir. Eğer müsaitse anne yada babanın iş yerine servisle gelebilir. Tedbir amaçlı olarak bu dönem anne-babanın telefon numaraları ve iş adresleri öğretilmelidir."

Uzman Psikolog Hasan Ali Göncü'ye göre, 10 yaşından itibaren sorumluluk duygusu ve soyut işlem becerisi gelişmiş olduğu için 2-3 saati geçmeyecek şekilde ve akşam saatlerinden sonra olmamak kaydıyla çocuk evde yalnız kalabilir. Karanlığın iyice çöktüğü ve sokakların sakinleştiği saatlerde evde yalnız kalırsa korku geliştirebilir. Çocuğun evde kalacağı zaman için iyi bir düzenleme yapılmalı ve bunlar çocuğa gösterilerek anlatılmalı. Örneğin, okuldan geldiği zaman ihtiyacı olacak yiyecekler, eşyalar ve kıyafetler elinin altında hazır olmalı. Aksi halde ocağı, fırını kullanmaya çalışabilir, kendi makasını bulamazsa başka kesici aletler kullanmaya çalışabilir. Çocuğa kapı güvenliği, kapıya gelen kişinin kim olduğundan emin olmadan açmaması gerektiği öğretilmeli. Çocuğun eve gelme saatinde anne baba çocuklarını arayıp iletişim kurmalı.

12 yaşından sonra ise çocuk evde gün dönümünü geçmeyecek kadar 4-5 saat yalnız bırakılabilir. Tam gün yalnız kalması doğru değil. Bu dönemde çocuk ergenlik dönemine girdiği için kendi başına bazı şeyleri yapma cesaretini kazanır. Ancak, mahalle bakkalına yalnız gitse bile başka bir semte gitmemeli. 12 yaşında çocuk evde kendi işini yapabilir ve arkadaşlarıyla vakit geçirebilir. Bu yaşta çocuğun evde yalnızken ne yaptığı, tv'yi, bilgisayarı, interneti ne kadar ve nasıl kullandığı önem kazanır. Dışardan gelecek zararlardan ziyade evde yalnız kaldığında kendine duygusal ve ahlaki yönden zarar vermemesi sağlanmalı. Bunun için, tv ve internetin sınırsız kullanılmasını engelleyecek teknik önlemler alınmalı. Tamamen kendi başınalık hissine kapılmaması için akraba, komşu tarafından kontrol edilmeli.

Kaç yaşında kardeş emanet edilebilir?

Bazı aileler okuldan aynı vakitte kalan kardeşleri evde yalnız bırakmakta sakınca görmüyor. Bir çocuğun 12-13 yaşından önce kardeş sorumluluğunu alamayacağını vurgulayan Psikolog Hasan Ali Göncü şu bilgileri veriyor: "11-12 yaşındaki çocuklar 2-3 saat birlikte kalabilir. Ama 10 yaşındaki çocuk 3-5 yaşındaki kardeşine bakacak düzeyde değildir.

13 yaşındaki bir kız çocuğuna öğlen-akşam arası gibi kısa sürelerde 6-7 yaşındaki kardeşi emanet edilebilir. 2-3 kardeşin evde uzun süre yalnız kalması, bir arada olmanın verdiği cesaretle tehlikeye atılmaları açısından daha risklidir. Kibrit, çakmak gibi eşyalarla ateşli oyunlar oynayabilir, bir şeyler pişirmek için ocağı, fırını kullanabilirler."

Çocuk, evin düzenini yaşayarak öğrenir

Uzman Psikolog Hasan Ali Göncü: "Çocuğa küçüklüğünden itibaren evin düzenini, eşyaların kullanılışını tanıtmak ve bazı işleri yapmasına fırsat vermek gerek. Çalışan anneler, özellikle ayrılığı telafi etmek için çocuğun elini hiçbir şeye sürdürmek istemiyor ama bu onun öğrenmesini engelliyor. Bu şekilde 10 yaşında ayakkabısını çorabını kendisi giyemeyen, okuldan gelince hazır yemeği alıp karnını doyuramayan çocuklar yetişiyor.

Çocuklara fırın, ocak, şofben, ütü gibi eşyaların hangi durumlarda tehlikeli olabileceği, kullanması halinde karşılaşacağı tehlike ihtimalleri öğretilmeli."