SİL BAŞTAN: "EMDR - Kişisel Tarihini Yeniden Yazmak" 

Tahmin ediyorum ki bir çoğunuz Jim Carrey'nin "Eternal Sunshine Of The Spotless Mind" adlı filmini izlemiştir. Hani türkçesi "Sil Baştan" diye çevrilmişti. Orijinal ismini tam karşılamasa da yine de güzel bir çeviriydi, çünkü filmi kısaca özetliyordu. Filmde Jim Carrey, eski kız arkadaşı ile ilişkilerine dair tüm kızgınlık dolu anılarını sildirmek için gizem dolu tıbbi bir müdahaleye başvuruyordu. O zamanlar üniversitedeydim psikoloji üzerine okuduğum kitapların sayısı giderek artığı bir dönemdi ve üzerine kız arkadaşımdan ayrıldığım için bu film beni gerçekten etkilemişti. Acaba böyle bir şey mümkün mü diye düşünmüştüm? Kötü anılarımı silebilir miydim? Ancak böyle şeylerin pek mümkün olamayacağı fikri ağır basıyordu. EMDR eğitimi alıp uygulamaya başladığımda üniversite yıllarında mümkün olmayacağını düşündüğüm anıları silmenin mümkün olabileceğini gördüm. Ve bu eğitim beni çok etkiledi, terapiye bakış açımı da al aşağı edip bambaşka bir perspektiften danışanlarıma bakmamı sağladı. O kadar hızlı ve etkili bir yöntemdi ki sadece beni değil benden psikolojik hizmet alan danışanları mı da şaşırtmıyor değildi. Nedir peki bu EMDR?

EMDR- Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme- savaş stresi, taciz, doğal afetler veya çocukluk döneminde yaşanan üzücü olaylar gibi rahatsız edici yaşam deneyimlerinin neden olduğu duygusal sorunların yanı sıra, fobi, performans kaygısı, panik bozukluk, beden algısının bozukluğu, çocuklarda travma belirtileri, yas, kronik ağrı ve başka sorunların tedavisinde kullanılan psikolojik bir yöntemdir. EMDR, psikodinamik, bilişsel, davranışsal ve danışan merkezli yaklaşımlar gibi çok iyi bilinen farklı yaklaşımların öğelerini bir araya getiren bir yöntemdir (Shapiro, 2001).

Önceleri yalnızca Travma Sonrası Stres Bozukluğu belirtilerinin aşılmasında kullanılırken, zamanla etkinlik alanını geliştirerek uçak, hayvan, kapalı mekan gibi fobiler,  panik atak, performans geliştirme, performans kaygıları, kişilik bozuklukları, bağımlılıklar, stres azatlımı, özgüven arttırma, obsesif kompulsif bozukluklar gibi problemlerin çözümünde de kullanılmaktadır.

EMDR yaklaşımının esası şuna dayanır; psikolojik problemlerin kaynağını travmatik yaşantı ve buna bağlı olarak oluşan "anı ağlarına" bağlı olduğudur. Anı ağları, klinik semptomların ve ruh sağlığının temelidir. İşlenmemiş anıları psikopatolojinin birinci temeli olarak görür. Bilgi işleme sistemindeki aksama rahatsızlık veren anıların olduğu gibi saklanmasına neden olur. Bu anılar bilgi işleme sistemi tarafından olay anında işlenemediği, aksaklığa uğradığı için, olay anında algılandıkları haliyle saklanır. İşlenmemiş halde saklanan bu anılar artık "Disfonksiyonel Anı"lardır.

Bu anıların tekrar işlenerek anı havuzuna kaydedilmesi gereklidir. Yani buradan hareketle patolojinin, uygun olmayan bir şekilde yerleşmiş algılamalardan ortaya çıktığını var sayarak, bilgi işleme modeline dayanan, sekiz aşamalı bir yaklaşım içerir. EMDR terapi prosedürü adım adım tanımlanmış bir süreçtir. EMDR tedavisi, rahatsız edici olaylara ulaşılmasını, işlenmesini hızlandırmak ve öğrenme sürecini iyileştirmek için, hafızanın algısal öğelerine (duygusal, bilişsel ve bedensel) odaklanmaktadır.  EMDR çalışması sırasında kişiden, yaşadığı travma ile ilgili bir görüntü oluşturması, bu görüntüyü aklında tutması, bu görüntüyle ilgili bir olumsuz ve bir de olumlu düşünce üretmesi, olayla ilgili duygularına ve beden tepkilerine dikkat etmesi istenir. Kişi, bu yönergeleri yerine getirirken, beynin sağ ve sol taraflarını aynı anda çalıştırmayı amaçlayan bazı uygulamalar yapılır.

Araştırmacıların hem fikir olduğu bir konu var ki: şimdiki zamanda meydana gelenler, geçmiş yaşantılar sonucu ortaya çıkan ve danışan için halen bir üzüntü kaynağı olan olumsuz düşünceleri, duyguları ve fiziksel duyumları tekrar uyarabilmektedir.  EMDR bu olaylar arasındaki ilişkiyi değiştirerek, hem geçmiş hem de şimdiki zamanda yaşanan olaylarla ilgili, mevcut olarak yaşanan stresi büyük ölçüde azaltmaktadır. Varsayımlara göre, EMDR uygulaması, terapistin, danışanın kendine ait iyileşme mekanizmasını harekete geçirmesine izin vermektedir. Sanırım benim en çok sevdiğim ve inandığım noktası da bu olsa gerek yani; EMDR'ın insan zihninin kendini iyileştirme potansiyeline derinden inanıyor olması ve varsayımını bunun üzerine oturtuyor olması. Shapiro'ya göre, EMDR travmatik anıya erişilmesini ve böylece bilgi işlemenin iyileşmesini ve travmatik anı ile daha uygun olan anıların veya bilgilerin arasında ilişki kurulmasını sağlamaktadır.

Psikoloji eğitimi almış herkesin bildiği gibi kuramların uğraştığı iki paralellik vardır. Birincisi geçmiş-şimdiki zaman-gelecek zaman, ikincisi ise düşünce, duygu, davranış ve duyum/beden dir. EMDR farklı kuramların ayrı ayrı odaklandığı bu öğelerin hepsiyle çalışmaktadır. Aslında EMDR sadece kişi için sil baştan bir hayat yaratmakla kalmayıp günümüze kadar gelmiş tüm psikoloji kuramlarına sil baştan yapıp ilk defa terapiyi biyolojik bir temele dayandırmaktadır. Bununla kalmayıp bütün psikoterapi kuramlarında bulunan odak noktası öğeleri içinde barındırmaktadır.

Önüne gelenin eğitim açtığı ülkemizde, EMDR eğitimlerinin,  diğer psikoterapi eğitim ekollerinden en önemli farkı da bir standardizasyonun olmasıdır. EMDR terapisti olabilmek için Uluslararası EMDR Enstitüsü denetiminde yetkili enstitülerce verilmiş uygulamalı ve kuramsal kurslara katılım ve diploma almak gereklidir.

Eğer siz de kişisel tarihinizi yeniden yazmak istiyorsanız size en yakın EMDR Terapistine ulaşmanızı tavsiye ederim. Geçmişte yaşamak, en ağır ruh hastalığıdır. Eğer yenemezsen, asla yeni bir gelecek yaratamazsın…  

Halil İbrahim DURAN

Psikolojik Danışman 

KAYNAKÇA:

• ·           EMDR Nereye Gidiyor? Uzm. Kln. Psk. Emre Konuk/ EMDR TürkiyE-Bülteni Sayı 1- Ekim 2012
• ·           Ruhsal Travma Tedavisi İçin EMDR – Yrd. Doç. Dr. Önder Kavakçı – HYB Basım Yayın, Ankara, 2012
• ·           Türkiye EMDR Derneği - http://www.emdr-tr.org
• ·           DBE Davranış Bilimleri Enstitüsü - www.dbe.com.tr