Filmlerde ve televizyonda sıklıkla sansasyonel bir şekilde anlatılsa da, psikotik bir "kırılma" daha doğru bir şekilde psikoz atağı olarak tanımlanır ve korkutucu halüsinasyonlar, paranoya ve ani davranış değişiklikleri gibi semptomları içerebilir.

Forbes'te yer alan içeriğe göre, herkes böyle bir dönem yaşayabilirken, aile geçmişi ve madde bağımlılığı gibi bazı faktörler bireyleri daha fazla risk altına sokabilir. Belirtiler, tetikleyiciler ve tedaviler de dahil olmak üzere psikotik kırılmalar hakkında daha fazla bilgi için okumaya devam edin.

Psikotik Kırılma Nedir?

Psikotik "Kırılma", bireyin gerçeklikle bağını kaybettiği bir psikoz dönemidir. National Alliance on Mental Illness'a (NAMI) göre, düşüncelerdeki ve algıdaki bozulmalarla karakterize edilir ve neyin gerçek neyin gerçek olmadığını ayırt etmeyi zorlaştırır.

Psikoz kendi başına teşhis edilebilir bir durum değildir, ancak şizofreni, şiddetli bipolar bozukluk veya şiddetli depresyon gibi ciddi bir ruh sağlığı durumunun belirtisi olabilir. Bir psikoz epizodu, altta yatan bir tanı olmaksızın kendi başına da ortaya çıkabilir.

Psikotik bir dönem genellikle sanrılar, halüsinasyonlar ve tutarsız konuşma gibi semptomları içerir.

Farmington Hills, Michigan'da psikolog olan Michele Leno, altta yatan bir durum olmadıkça, psikotik atakların genellikle geçici olduğunu ve 24 ila 72 saat sonra düzeldiğini söylüyor. Bağımlılık ve Ruh Sağlığı Merkezi, birçok kişinin tedaviye iyi yanıt verdiğini ve başka psikoz atakları yaşamaktan kaçınabileceğini belirtiyor.

Psikotik Atağın Belirtileri

San Francisco'da psikolog olan Shauna Springer, psikotik bir dönem yaşamanın korkutucu olabileceğini belirtiyor. "Psikotik bir dönem geçiren kişiler gerçeklikle bağlarını kaybettiklerinin farkında olmayabilirler" diyor. "Bazen psikoz belirtilerinin ele alınması için sevilen birinin nazik bir gözlemi gerekir."

Psikotik bir dönemin belirtileri kişiye göre değişebilirken, yaygın belirtiler şunlardır:

Sosyal olarak geri çekilme
İletişim kurmada zorluk
Gölgeler veya ışık parlamaları görmek
Çınlama sesleri veya sesler duymak
Paranoya/sanrılar
Tutarsız konuşma
Kişisel hijyeni ihmal etmek
Uyku bozukluğu
Kötü okul veya iş performansı
Anksiyete belirtileri
Duygusal bozulma
Bir psikoz atağı, insanları zarar verme riskine sokma potansiyeline sahip düzensiz, öngörülemez ve hatta saldırgan davranışlarla sonuçlanabilir. Siz veya sevdiğiniz biri kendinize veya başkalarına zarar verme düşünceleri taşıyorsanız, 112'i  Hattını arayarak yardım isteyin.

Psikotik Atak ve Sinir Krizi

Dr. Springer, psikotik atak ile sinir krizi arasında önemli bir ayrım olduğunu ve bu ikisinin birbirinin yerine kullanılamayacağını söylüyor. Psikotik atak, gerçeklikle temasın kaybedilmesiyle karakterize edilen klinik bir terimdir. Sinir krizi ise halk arasında, bireyin yeterli başa çıkma becerilerine sahip olmadığı stresli, zorlu veya travmatik bir anı tanımlamak için kullanıldığını belirtiyor.

Bazı sinir krizleri psikoz semptomlarını içerirken, diğerleri bunlar olmadan da ortaya çıkabilir, diye ekliyor. Dr. Springer, "Sinir krizi geçiren bir kişi işlevini yerine getiremez ve psikoz olmaksızın vejetatif depresif semptomlar veya panik ataklarla boğuşabilir" diyor.

Psikotik Bir Atağı Ne Tetikler?

Psikozun tek bir nedeni yoktur, ancak altta yatan bir ruh sağlığı durumu, genetik, fiziksel hastalık, travma, uyku yoksunluğu, reçeteli ilaç veya madde bağımlılığı gibi bir dizi faktör katkıda bulunabilir. İleri yaşlarda, bir psikoz atağı Alzheimer hastalığı veya bunama gibi nörolojik bir bozukluğun belirtisi olabilir.

Dr. Springer, "Psikoza neden olan her zaman büyük bir olay ya da ciddi bir tıbbi sorun değildir" diyor. "Uyku bozukluğu çalışmalarında, kronik olarak yorgun düşen insanlar bazı psikotik semptomlar yaşayabilir, ancak bu genellikle dinlendiklerinde düzelir."

Kimler Psikotik Atak Riski Altındadır?

Dr. Leno, "Herkes psikotik bir dönem yaşayabilir" diyor. Aslında, NAMI'ye göre, yaşam boyu her 100 kişiden üçü bir psikoz dönemi yaşayacaktır. Psikotik atak geçirme olasılığı daha yüksek olan belirli popülasyonlar vardır. Bunlar şunları içerir:

Gençler ve genç yetişkinler: Ergenlik döneminde beyni etkileyen hormonal dalgalanmalar nedeniyle, gençler ve genç yetişkinlerde psikoz riski artabilir.
Genetik bağlantısı olan kişiler: Dr. Springer, ailede psikoz öyküsü olmasının bireyin riskini artırabileceğini söylüyor.
Maddeleri kötüye kullanan bireyler: Madde kullanımı tek başına ciddi bir akıl hastalığına neden olmasa da, altta yatan bir akıl sağlığı sorunu olanlar gibi psikoza karşı zaten savunmasız olan kişilerde psikotik bir dönemi tetikleyebilir.

Psikotik Epizod için Tedaviler

Bir psikoz atağının tedavisi, ilaçların, konuşma terapisinin, desteğin ve yaşam tarzı değişikliklerinin bir kombinasyonunu içerebilir. Bunlar şunları içerebilir:

Klozapin ve olanzapin gibi antipsikotik ilaçlar.

Bilişsel davranışçı terapi (BDT), düşünce kalıplarını değiştirmek için çalışan ve psikoz için standart terapötik tedavi olan bir terapi yöntemidir.
Akran desteği, ilaç yönetimi, aile eğitimi ve daha fazlasını içeren kişiselleştirilmiş bir tedavi planı oluşturmak için bireyi, uzmanları ve sevdiklerini bir araya getiren bir ekip yaklaşımı olan koordineli uzmanlık bakımı. İlk psikotik ataktan sonra bir CSC uygulamak, bireyleri daha uzun süre tedavide, sosyal olarak bağlantılı ve akademik veya profesyonel olarak yolda tutarken klinik sonuçları iyileştirebilir.
Birey kendine veya başkalarına zarar verme riski altındaysa kısa süreli hastaneye yatış gerekli olabilir.

Ne Zaman Doktora Görünmeli?

Dr. Springer, semptomların ilk belirtisinde güvenilir bir sağlık hizmeti sağlayıcısından yardım alınmasını önermektedir. "Buradaki zorluk, psikozun tespit edilmesinin zor olabilmesi ve psikotik bir dönem geçiren kişilerin kendilerini geri çekerek semptomlarını açıklamamayı tercih edebilmeleridir" diyor.

Psikotik bir dönem geçiren sevdiklerine destek olmak isteyen bireyler için Ulusal Akıl Hastalığı İttifakı (NAMI) ABD genelinde yaygın olarak erişilebilir durumdadır. Dr. Springer, "[NAMI] psikozlu bir bireye destek olmayı uman aile üyeleri ve sevdikleri için harika bir kaynaktır" diyor.

Kaynak:  https://www.forbes.com/health/mind/psychotic-break/

EDİTÖR NOTU: Bu sayfadaki bilgiler hekim değerlendirmesi yada nitelikli bir uzmanın sunduğu profosyonel destek şeklinde tasarlanmamıştır. Bu bilgilerden yola çıkarak tanı konulamaz. Sağlık sorunlarınız için nitelikli bir ruh sağlığı uzmanına başvurun.