Metaforların teorik özelliklerinin incelenebilmesi için, söylem aktivitesi olarak psikoterapi süreci, araştırmacılara oldukça zengin bir içerik sağlamaktadır.

Bu makalede, psikoterapi sürecinde ortaya çıkan metaforik anlatımlar seçilen bir metafor ve vaka özelinde ele alınacaktır. Olgu sunumu için, kliniğimize kendi isteğiyle depresif şikâyetlerle başvuran, erkek bir hasta seçilmiştir. Bu olgu sunumunda seçilen “taş atan çocuk” metaforu, tedavi sürecinde pek çok farklı alan ile etkileşim halinde olmuştur. Bu metaforik anlatım ve işlevi, vaka ile yürütülen psikoterapi süreci paralelinde 6 aşamalı bir model üzerinden ayrıntılı olarak ele alınmıştır.

Vakanın ses kayıtları ve seans notları incelenerek, süreçteki metafor değişimi incelenmiştir. Görüşmelerin başlangıcında, “taş atan çocuk”, öfkeli, zarar vermeye çalışan, keyif kaçıran ve anın yaşanmasına engel olan şeklinde nitelenmiştir. Ancak ilerleyen seanslarda, bu çocuğun hastayı korumaya ve uyarmaya çalışan tarafları da fark edilmeye başlanmıştır.

Sonuçta, hastanın depresif duygu durumundaki değişime paralel olarak, metaforun açıklanma biçimin de değiştiği görülmüştür. 

GİRİŞ

Psikoloji alanı açısından, bir söylem aktivitesi olarak psikoterapi süreci, metaforların teorik özelliklerinin incelenebilmesi için oldukça zengin bir içerik sağlamaktadır (Tay, 2013).

Metafor, “bir yerden bir yere taşımak” anlamına gelen, Yunanca metapherein kelimesinin karşılığıdır. Bu kelime, Yunanca üst, öte anlamına gelen meta ile taşımak anlamına gelen pherein kelime köklerinden türetilmektedir (Merriam-Webster, 2011). Öncelikle felsefe, dilbilim ve psikoloji gibi alanlar metafor kullanımına ve araştırmalarına yer vermiştir (Modell, 2009). Psikoterapistler metaforların klinik kullanımı ile yoğun bir şekilde ilgilenmektedirler (Barlow, Pollio ve Fine, 1977; Stott, Mansell, Salkovskis, Lavender ve Catwright-Hatton, 2010). Psikoloji biliminde yer edinmiş, önemli isimler de metafor kullanımı hakkında çalışmışlardır. Örneğin, Adler’in önerdiği tekniklerden biri olan “danışanın çorbasına tükürmek” de etkileyici bir metaforik anlatım olarak görülmektedir (Rule ve Bishop, 2006: 24). Burada terapi sürecini temsil eden çorbayı içmeye devam eden hasta, artık aynı çorbayı içmemektedir çünkü hasta terapi sürecine dahil olduktan sonra, hayatını yaşamaya devam etmesine karşın, artık aynı şekilde yaşamayacaktır (Rule ve Bishop,2006). 

Makalenin devamı için tıklayınız