Derleyen: Maruf BEÇENE / Aktüel Psikoloji - Haber Merkezi

Kavramlar

Bigoreksiya: kasların yeterince hacimli olmadığını düşünme, zayıflık takıntısı olan anoreksiyanın bir nevi tersi hastalıktır. Hastalık, kas dismorfisi, yapılı ve kaslı olmalarına karşın kişinin kendisini çelimsiz görmesi ve görüntünün bir gereği olarak spor salonlarına (Antrenmanlara) bağımlı olması durumu şeklinde karakterize edilir.

Antrenman Bağımlılığı: Harekete geçip bir egzersiz programına başlamak sağlık ve estetik faydaları açısından mükemmel olmasına rağmen bu yolda, ısrarcı olmakla bağımlı olmak arasında ince bir çizgi vardır. Egzersiz yapan çoğu erkek için antrenman bağımlılığı söz konusudur ve çabuk fark edilmezse aşırı antrenman sendromuna, yeme bozukluklarına, bigoreksiyaya (kasların yeterince hacimli olmadığını düşünme, zayıflık takıntısı olan anoreksiyanın bir nevi tersi) ve genelde dengesiz bir yaşam tarzına dönüşebilmektedir. 

Beden dismorfik bozukluğu: (BDB) psikiyatride son zamanlara değin ihmal edilmiş bir hastalıktır. Kişinin görünümünde varsaydığı bir kusurla aşırı uğraşması ve bu kusuru gizlemek için kompulsif davran ışlara girmesi olarak tanımlanmaktadır. Bozukluk, belirtilerin süregen, inatçı ve sanrısal yoğunluğa varabilen şiddeti nedeniyle kişinin işlevselliğinde ağır bozulmaya yol açabilmektedir. Somatoform bozukluklar içinde sınıflandırılmaktaysa da halen değiş ik ruhsal hastalıklarla ilişkisi ve sınıflandırma tartısmaları süregelmektedir. Bulgular bozukluğun fenomenolojisi, başlangıç yaşı, süresi, sağaltıma yanıtı, eşlik eden bozukluklar yönünden daha çok obsesif kompulsif yelpaze bozukluklarıyla ortak özellikleri olduğu desteklenmektedir.

Bu dosyada Beden dismorfik bozuklukları sınıflamasında yer alan  "Bigoreksiya" konusu ayrıntılı olarak ele alınmıştır. 

Bigoreksiya Nedir?

Çekici hale gelmek amacıyla yapılan kas geliştirme hastalığıdır. Bigoreksik kişi günde 5 veya daha fazla saat boyunca egzersiz yapar ve yaklaşık 12 defa aynaya uzun süre bakar. Kas yapmak amacıyla protein tozları, vitaminler kullanır. Sonuçta çok fazla kaslı bir yapıya sahip olsa bile bunun yeterli olduğuna inanmaz ve yağlarından şikayetçidir.

Bigoreksiya, kişinin ne kadar kas çalışırsa çalışsın kendini aynada hala kassız  ve yetersiz görmesi ve hedeflediği ekstrem kas kütlesine ulaşmak için kendini yıpratması olarak tanımlanabilir.Tabii ki spor salonunda gördüğümüz her kaslı erkek potansiyel bigoreksiya hastası değil;ancak yine de bu hastalığın birden ortaya çıkabildiği gibi, kişiyi yavaş yavaş ele geçirebileceğini de belirtmekte fayda var.(DYT Esin KOÇ)

Peki bigoreksiyanın ayırıcı tanısı ne? Bigoreksiya hastası olmayan biri spor salonunda bir-iki saat çalışırken,bu kişiler günde beş saat kadar kas çalışmaktadırlar.Sosyal hayatları neredeyse yoktur;çünkü çalışma programlarını bölüyor diye arkadaşlarıyla görüşmemeye ve davetlere gitmemeye başlarlar.İçeriğini bilmedikleri için dışarıda yemek yemezler,kas çalışmaya vakit ayırmak için işlerine dahi gitmekten vazgeçebilirler.Günde on-oniki kez aynada kendilerine bakarlar ve asla yeterli görmedikleri için sanılanın aksine kaslarını göstermekten kaçınırlar.Bigoreksiyanın kesin nedeni saptanamamakla beraber bu hastalarla yapılan çalışmalarda genellikle geçmişte fiziksel görünüşleriyle ilgili psikolojik travma yaşadıkları ve özgüven eksikleri olduğu saptanmış. (DYT Esin KOÇ)

BİYOREKSİYA ÖLÜMCÜL OLABİLİR

Bu hastalık tıpkı “anoreksiya” gibi, çağımızda ortaya çıkan, dış görünüm kaygısı ile sağlığı kaybetmek pahasına yakalanabilen, bedene yönelik ama özünde çok ciddi psikolojik-psikiyatrik bir hastalıktır.

Yakın zamanda, psikiyatristler tarafından “Anoreksiyanın zıttı” olarak ifade edilmiştir. “Bigoreksiya” (muscular dysmorphia) artık yüzlerce, binlerce kişiyi etkilemektedir. Kas geliştirmek, bazı insanların zihnini o kadar çok kurcalamaktadır ki bu kişiler, bir çok önemli olayla ilgilenmezler, ağrıları ya da kırık kemikleri olmasına rağmen çalışmaya devam ederler ve hatta fiziksel gelişim programlarına uymak uğruna işlerini bile kaybedebilirler.

Ancak bu insanlar vücutlarıyla barışık değildirler. İyi gelişmiş olmalarına rağmen vücutlarını göstermek istemezler ve göstermeleri gerektiğinde bundan kaçınırlar.

Bigoreksiyanın Nedenleri?

Biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörler ile bu faktörler arasındaki etkileşim bigoreksiyaya yol açabilir1.  Olivardia’nın5 oluşturduğu biyopsikososyal modele, Lantz, Rhea ve Mayhev6  ve Cafri, Thompson, Ricciaradelli, McCabe, Smolak & Yesalis7’in modellerine baktığımızda, bigoreksiyaya etki eden faktörleri şöyle sıralamaktadır:

- Genetik
- Çok kuvvetli olma isteği (en büyük ve en güçlü olma isteği)
- Düşük özsaygı **
- Beden imgesindeki bozulmalar***
- Bireyin kendi vücudundan memnun olmaması/ hoşnutsuzluk
- Vücut yapısı, fiziksel uygunluk
- Sınırlı beslenme (diyet)
- Psikofarmakolojiklerin kullanımı
- Besin takviyesi  (protein, vitamin vs.)
- Yabancılaşma (başkalarıyla sıcak ilişkiler yoksunluğu duygusu)
- Narsizm, Narsist bireyler mükemmel olmayı arzu etmektedirler ve kendilerini çok beğenmektedirler. Bunun yanında vücut geliştiriciler de narsistik eğilimler göstermekte ve vücutlarını geliştirmeyi saplantı haline getirmektedirleR.

- Medya
- Akran baskısı
- Akranlar arasında popüler olma isteği (kendini başkalarına beğendirme isteği)
- Alay konusu olma
- Bireyi başkaları ile karşılaştırma
- Olumsuz duygulanım (Nihan Aslan)

PSİKOTERAPİ VE EĞİTİM DESTEĞİ ŞART

KAS yapmayı takıntı hale getirenler vücut şekillerinden ve görüntülerinden hoşlanmadıkları için günlerce gizlenirler, toplum içine çıkmak istemezler. Bigoreksiya hastası kişiler kendilerine güvenme konusunda psikolojik sorun da yaşarlar. Anoreksiya hastaları gibi bigoreksiya hastaları da kendilerini çok ender olarak hasta olarak görürler ve tedaviyi kabul ederler. Depresyonları ve kendilerine güvenlerinin az olması nedeniyle tedaviyi kabul etmeyi yenilgiyi kabul etmek olarak algılarlar. Eğitim ve psikoterapi tekniklerinin birleşiminden oluşan tedavi yöntemleri ümit verici sonuçlar vermiştir. Bilişsel davranış teknikleri, düşünme şeklini daha gerçekçi ve gerçekleşebilir hedeflere doğru değiştirebilir.

Bigoreksiya belirtileri şunlardır: 

Kendine güvensiz. Kendinden ilaç. Protein ve karbonhidrat yüksek diyetler. Anabolik steroidler tüketin. Bozuk özeleştiri. Çok sık tartılır. Onlar egzersiz uzun saatler harcamak. Sosyal izolasyon. Orantısız vücut. Vücudun kült saplantı.

Bigoreksiya aşırı egzersiz, dengeli bir diyet ve doping için küçük madde nedeniyle bir takım sorunlar neden olur.

Bigoreksiya Bazı sonuçları: 

Kardiyovasküler hastalık. Karaciğer veya böbrek sorunları. Prostat kanseri. Testiküler atrofi. Erektil disfonksiyon. Burkulma ve kas yırtıkları. Ortak sorunlar. Yeme bozuklukları. Değişen adet döngüsü. Akne. Sıvı tutulması.

Makale Öneri

ANTRENMAN BAĞIMLILIĞI

BEDEN DİSMORFİK BOZUKLUĞU

ARAŞTIRMALARDA ÖLÜMCÜL RİSK UYARISI

BBC Türkçe'de yer alan haberde, hastalığın olası riskleri konusunda uzmanların uyarılarına dikkat çekiliyor. Söz konusu haberde yer alan ayrıntılar şöyle:

İngiltere'de spor salonlarına giden her 10 erkekten birinin depresyon, steroid kullanımı, hatta intihara kadar gidebilen bigoreksiya hastalığından muzdarip olduğundan endişe ediliyor.

Bigoreksiya olarak da bilinen kas dismorfisi, yapılı ve kaslı olmalarına karşın kişinin kendisini çelimsiz görmesine neden oluyor.

Uzmanlar "ters aneroksiya" diye de tanımlanan hastalığın her iki cinsiyeti de etkileyebildiğini ve çoğunlukla doktora gidilmediğini söylüyor.

Vücut Dismorfisi Hastalığı Vakfı'ndan Rob Wilson, "Spor salonlarına giden erkeklerin yüzde 10'unda bu hastalığın olduğunu biliyoruz" dedi.

Wilson sorunun giderek büyümesine karşın, çoğu vakanın hastalığın pek bilinmemesi nedeniyle teşhis edilmediğini söylüyor.

Wilson hastalığı, "Kas dismorfisi kişinin kendisini yeterince yapılı ve kaslı görmemesidir. Bu hastalığı çeken binlerce kişi var. Hastalar genelde görüntülerine fazlasıyla takıntılı, kendilerine güvenleri az ve ayrıca kaygı düzeyleri yüksek" sözleriyle tanımladı.

Nedeni bilinmiyor

Rob Wilson erkeklerin başarılı, güçlü ve çekici olmak için belirli bir görünüme sahip olmaları gerektiği fikrine giderek daha çok koşullandığına dikkat çekiyor.

Bigoreksiya'nın nedeni tam olarak bilinmiyor. Uzmanlar genetik olabileceğini ya da beyin kimyasındaki bir dengesizlikten kaynaklanabileceğini söylüyor.

Deneyimlerin de hastalıkta rol oynayabileceği ve çocukken taciz edilen ya da arkadaş ortamında ezilenlerde bigoreksiyanın daha sık ortaya çıktığı vurgulanıyor.

Hastalığın belirtileri arasında şunların olabileceği belirtiliyor:

• Spor salonunda kendisini fazla zorlamak
• Vücut çalıştırmaya takıntılı olmak
• Anabolik steroit (bir tür kas geliştirici hormon) kullanımı
• Aynalardan uzak kalamamak
• Vitamin ve diğer destek ilaçlarını aşırı kullanmak, sürekli protein karışımları içmek
• Sinirli olmak, sık sık parlamak
• Depresyon ve mani
• Spora gidemeyince panik olmak
• Sakat olduğu halde egzersize devam etmek
• Egzersizin, aile ve sosyal hayatın önüne geçmesi

... devam edecek