Günümüzün gelişen tıp teknolojisi sayesinde anevrizma tedavisi çoğu kez açık ameliyata gerek kalmadan, neşter kullanılmadan, kasıktan bir kateterle girilerek tedavi edilebiliyor. Liv Hospital Nöroradyoloji Uzmanı Prof. Dr. Özenç Minareci, anevrizma ve güncel tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi... 

 Beyin anevrizması nedir? 

Atardamarın zayıf bir noktasının genişleyerek balonlaşmasıdır. Anevrizmalar genellikle doğuştan değildir. Çoğu kez 40 yaşından sonra ortaya çıkar. Ancak 20'li yaşlardan itibaren de görülebilir. Birinci dereceden akrabasında 2'den fazla sayıda anevrizma olanlarda anevrizma görülme olasılığı normal toplumun beş katı fazladır. Anevrizmalar genellikle damarların çatallanma bölgelerinde oluşur ve bu bölgelerin devamlı olarak basınç altında kalmasına bağlı olarak geliştikleri düşünülür. Yavaş büyürler, büyüdükçe de duvarları zayıflaşır. Bazı damar hastalıklarında daha sık görülürler. Bazı anevrizmaların gelişmesinde enfeksiyon, ilaç kullanımı (Amfetamin gibi) veya kokain gibi uyuşturucu kullanımının rolü vardır. 

DAMARLAR GÖRÜNTÜLENİR 

 Tanı nasıl konulur? 
Anevrizma tanısı bazı özel görüntüleme yöntemleri ile konulabilir. Genel tarama amaçlı kullanılan başlıca yöntemler bilgisayarlı tomografik veya manyetik rezonans görüntüleme ile elde edilen damar görüntüleme yöntemleridir. BTA ve MRA olarak adlandırılan bu yöntemler damar yapısı hakkında genel bir fikir vermektedir. Bu yöntemlerde kol toplardamarından ilaç verilerek elde edilen bilgisayaralı tomografi veya manyetik rezonans görüntüleri özel bir programla damar görüntüsüne dönüştürülerek elde edilir. Bu yöntemlerle, 3 mm'den daha küçük anevrizmaların görüntülenebilmesi ve tanı konulabilmesi mümkün olmayabilir. Damar görüntülemesinde kullanılan en gelişmiş ve detaylı bilgi veren yöntem kateter anjiografidir. Günümüz teknolojisinde DSA (digital subtraction angiography) olarak adlandırılan bu yöntemde kasık damarından kateter adı verilen ince bir tüple girilerek beyne giden ana damarlara kadar ulaşılır ve bir çeşit boya verilerek damar görüntüsü elde edilir. Değişik pozisyonlarda elde edilen ve hatta 3 boyutlu damar görüntüsüne dönüştürülebilen bu görüntülerde beyin damarlarının tüm özellikleri detaylı olarak incelenebilir. Damarlarla ilgili bir tedavi planlamadan önce tanısal beyin anjiografisi yapılarak damardaki sorunlar tüm detaylarıyla incelenmelidir. 

 Bir anevrizması olan hastada başka bir anevrizma daha olabilir mi? 

Bir anevrizması olan hastada başka bir anevrizma daha olma olasılığı yüzde 15-20 arasındadır. 

 Kanamamış anevrizma hangi bulgularla ortaya çıkar? 

Kanamamış anevrizmalar genellikle bir bulguya neden olmaz. Çoğu kez, başka bir nedenle yapılan beyin görüntülemesinde tesadüfen saptanır. Bazı anevrizmalar ise sessiz bir şekilde büyüyerek etrafındaki sinirleri veya başka oluşumları sıkıştırır ve onun fonksiyonunun aksamasına neden olduğu için tanı konulabilir. Daha nadir olarak da, büyük veya dev anevrizmaların içerisinde kısmen pıhtı oluşması ve bu pıhtının bir parçasının koparak bir damarı tıkaması sonucunda bazı bulgulara neden oldukları için tanı alırlar. 

KANAMANIN SEBEBİ NE?

Anevrizmanın kanamasına hangi etkenin rol oynadığını veya bir anevrizmanın ne zaman kanayacağını tam olarak bilemeyiz. Ancak, kanama olasılığını arttıran nedenler belirlidir: 
 Kan basıncı (tansiyon) yüksekliği kanama riskini artırır. Ağır kaldırmak veya ıkınmak beyin damarındaki basıncı artırarak anevrizmanın kanamasına neden olabilir. 
 Kan basıncının yükselmesine neden olan şiddetli duygusal fırtınalar (üzüntü, öfke gibi) kanama riskini artırır. 
 Bazı ilaçlar (efedrin, amfetamin, diyet ilaçları) ve kokain gibi maddelerin kullanımı anevrizmanın kanama riskini artırır. 
 Sigara içilmesi kanama riskini artırır. 
 

 Kanamamış bir anevrizmanın kanama olasılığı nedir? 

Bir anevrizmanın ne zaman ve hangi şiddette patlayacağını bilmek mümkün değildir. Anevrizmanın bazı özellikleri kanama riskinin yüksekliği hakkında bize fikir verebilir. Boyut, şekil ve yerleşim yeri gibi özelliklerine bakılarak anevrizmanın kanama olasılığı hakkında kabaca fikir sahibi olabiliriz ama bu kesin değildir. Bir anevrizmanın kanaması halinde, kısa bir süre içerisinde yeniden kanama olasılığı çok yüksektir. Bu nedenle, mümkün olan en kısa zamanda tedavi edilmelidir. 

 Anevrizma kanaması nelere yol açar? 
 

Kafatası içerisinde beynimiz ve besleyen damarlar bir sıvı (beyin-omurilik sıvısı) içerisinde yüzer ve bu sıvıyı çevreleyen bir zar vardır. Anevrizmaya bağlı beyin kanaması, bu sıvı içerisindeki damarın patlaması sonucunda sıvıya kan karışmasıdır (subaraknoid kanama). Beyinomurilik sıvısına kanama olması halinde beynimizin buna cevabı farklı şekillerde olabilir; 

 Kanayan hastaların yaklaşık yüzde 20'sinde ani ölüm olur. 
 Birkaç saat veya gün süren çok şiddetli baş ağrısı olur. Hastalar bu ağrıyı genellikle "Hayatımın en şiddetli baş ağrısı" diye tarif eder. 
 Bulantı, kusma görülebilir. 
 Boyun ve ensede şiddetli ağrı olur, hareketleri kısıtlanır. 
 Uykuya eğilim veya koma gelişebilir. 
 Kanamanın kısmen beyin dokusu içerisinde olması halinde kol ve/veya bacakta kuvvet kaybı, konuşma veya söyleneni anlamada bozulma, görme kaybı veya nöbet görülebilir. 

BU SORUN İLAÇLA TEDAVİ EDİLEMEZ

 Anevrizma tedavisi nasıl yapılır? 
Anevrizma tedavisi ilaçla olmaz. Mutlaka bir girişim gerekir. Başlıca iki yöntem vardır; açık cerrahi ile kliplenmesi veya endovasküler yolla tedavisi (kafatasını açmadan damarın içerisinden tedavi) yapılması gerekir. 

 Anevrizmanın kapalı yöntemle (Endovasküler yolla) tedavisi nasıl yapılır? 
Son zamanlarda tıptaki gelişmeler sonucunda açık ameliyata gerek kalmadan, kasıktan bir kateterle girilerek damar içinden tedavisi kolaylıkla mümkün olabiliyor. Yaklaşık 0.5-0.7 mm çaplı kateter adı verilen ince tüplerle beyin damarı içerisindeki hasta bölgeye ulaşılarak gerekli tedavi yapılmaktadır. Anevrizma içerisine veya boynuna özel cihazlar uygulanarak kan girmesi engellenmektedir. Zaten, tedavinin ana amacı anevrizma denilen baloncuk içerisine kan girişinin engellenmesidir. Açık ameliyata göre çok daha kısa sürede yapılan bu tedavi sonrasında kişi birkaç gün içinde tamamen normal olarak günlük yaşamına dönebiliyor. Embolizasyon adı verilen bu tedavi yöntemi ileri teknoloji ürünü görüntüleme cihazları ve çok özel malzemelerle gerçekleştirilir. Bu tedavinin başarılı bir şekilde yapılabilmesi için hekimin özel eğitim (girişimsel nöroradyoloji) görmesi ve deneyimli olması gerekir. 

Kaynak: http://www.sabah.com.tr