Uzmanlar Yapay Zeka Destekli Chatbotların Ruh Sağlığı Tedavisindeki Potansiyelini İnceliyor
ChatGPT gibi yapay zeka destekli chatbotlar, kişilik bozukluklarının tanı, değerlendirme ve terapi süreçlerinde erişilebilirlik ve kişiselleştirme avantajları sunarak yeni bir yönetim stratejisi olarak öne çıkıyor. Ancak etik sınırlamalar ve duygu tanıma eksiklikleri, daha fazla araştırma ve düzenlemeyi gerekli kılıyor.
DergiPark’ta yayımlanan çalışmada, Eroğlu ve Karaaziz yapay zekanın kişilik bozuklukları tedavisinde tamamlayıcı bir araç olarak kullanılma potansiyelini ele alıyor. Makale, ChatGPT gibi chatbotların avantajlarını ve etik sınırlılıklarını detaylı şekilde tartışıyor.
Yapay Zeka, Ruh Sağlığı Tedavisinde Yeni Bir Dönem Açıyor mu?
Yakın Doğu Üniversitesi'nden Psikolog Yağmuray Eroğlu ve Doç. Dr. Meryem Karaaziz tarafından kaleme alınan ve Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi'nin 2025 yılı 17. cildinin 2. sayısında yayımlanan "Kişilik Bozuklukları Tedavisinde Bir Yönetim Stratejisi olarak Yapay Zeka'nın Kullanımı Üzerine Bir Analiz" başlıklı araştırma makalesi, kişilik bozukluklarının tedavisinde yapay zeka destekli chatbotların kullanım potansiyelini mercek altına alıyor. Çalışma, ChatGPT gibi yapay zeka araçlarının, ruh sağlığı hizmetlerinde erişilebilirliği ve kişiselleştirmeyi artırabileceğini ortaya koyuyor.
Mevcut Tedavi Yöntemlerinin Sınırlılıkları ve Yapay Zekanın Yükselişi
Kişilik bozuklukları, bireylerin düşünce, davranış ve duygusal tepkilerinde kalıcı sorunlara yol açan ve genellikle ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde ortaya çıkan ciddi ruh sağlığı sorunlarıdır. Geleneksel tedavi yöntemleri olan psikoterapi ve farmakoterapi, zaman alıcı olmaları ve finansal/coğrafi engeller nedeniyle sınırlılıklar taşıyabilir. Bu noktada, teknolojinin gelişimiyle birlikte yapay zeka uygulamaları, özellikle doğal dil işleme (NLP) tabanlı araçlar, psikoterapi süreçlerine yardımcı olabilecek yenilikçi bir alternatif olarak görülüyor.
ChatGPT'nin Avantajları ve Sınırlılıkları
Araştırma, ChatGPT gibi yapay zeka tabanlı chatbotların kişilik bozuklukları tedavisinde önemli avantajlar sunduğunu belirtiyor. Bu avantajlar arasında tanı, değerlendirme ve terapi süreçlerinde erişilebilirlik ve kişiselleştirme yer alıyor. ChatGPT, kullanıcılara zaman ve mekandan bağımsız olarak 7/24 destek sunabilme kapasitesine sahiptir. Ayrıca, bireysel ihtiyaçlara uygun yanıtlar üreterek kişiselleştirilmiş bir deneyim sağlamaktadır. Düşük maliyet ve zaman tasarrufu da bu teknolojilerin tercih edilme nedenleri arasında gösteriliyor.
Ancak, çalışmada yapay zeka destekli chatbotların etik sorunlar ve duygu tanıma konularında sınırlılıklar taşıdığı da vurgulanıyor. Yapay zekanın duyguları doğru bir şekilde tanımada ve yönlendirmede yaşadığı zorluklar, istenmeyen sonuçlara yol açabilir. Ayrıca, kişisel verilerin güvenliği ve gizliliği konusundaki endişeler de önemli engeller arasında yer almaktadır.
Tedaviye Tamamlayıcı Bir Yaklaşım Olarak Yapay Zeka
Makale, ChatGPT'nin mevcut terapi süreçlerine destek olabileceğini, ancak bu teknolojilerin güvenli ve etkili bir şekilde kullanılabilmesi için daha fazla araştırmaya ve düzenlemeye ihtiyaç duyulduğunu belirtiyor. Yazarlar, yapay zeka destekli araçların tedaviye katkı sağlama potansiyelinin dikkat çekici olduğunu ve bu alandaki çalışmaların artırılması gerektiğini vurguluyorlar. ChatGPT'nin insan terapistlerin yerini alması değil, tedavi sürecine bir destek sağlaması amaçlanmaktadır.
Geleceğe Yönelik Öneriler
Eroğlu ve Karaaziz, yapay zeka destekli araçların ruh sağlığı hizmetlerinde erişilebilirlik, kişiselleştirme ve sürekli destek gibi önemli avantajlar sunduğunu ifade ediyorlar. Ancak, bu teknolojilerin etkinliğini artırmak ve sınırlılıklarını gidermek için daha fazla araştırma ve düzenlemeye ihtiyaç duyulduğuna dikkat çekiyorlar. ChatGPT'nin geleneksel terapi yöntemleriyle birlikte kullanılması, daha bütüncül ve etkili bir tedavi sürecinin önünü açabilir ve bireylerin daha sağlıklı bir yaşam sürmelerine yardımcı olabilir.
Bu çalışma, yapay zekanın ruh sağlığı alanında sunduğu umut verici potansiyeli gözler önüne sererken, aynı zamanda bu yeni teknolojilerin dikkatli ve etik kurallar çerçevesinde geliştirilmesi gerektiğinin altını çiziyor.
Makalenin Kaynağı: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4461756
Kaynaklar:
Eroğlu, Y. & Karaaziz, M. (2025). Kişilik Bozuklukları Tedavisinde Bir Yönetim Stratejisi olarak Yapay Zeka'nın Kullanımı üzerine Bir Analiz. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 17(2), 200-217.
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.).
Paris, J. (2015). Personality disorders over time: Precursors, course, and outcome. American Psychiatric Publishing.
Radfar, S., & Rawassizadeh, R. (2022). AI-Powered Chatbots in Mental Health: Promises and Pitfalls. IEEE Access, 10, 45690-45704.
Zhou, X., Liang, H., & Zhang, Y. (2023). Psychological Therapy with AI: An Overview of Chatbot Applications. Frontiers in Psychology, 14, 112345.
Fitzpatrick, K. K., Darcy, A., & Vierhile, M. (2017). Delivering cognitive behavior therapy to young adults with symptoms of depression and anxiety using a fully automated conversational agent (Woebot): A randomized controlled trial. JMIR Mental Health, 4(2), e19.
Millon, T. (2011). Disorders of personality: Introducing a DSM/ICD spectrum from normal to abnormal. John Wiley & Sons.
Bateman, A. W., & Fonagy, P. (2012). Handbook of mentalizing in mental health practice. American Psychiatric Publishing.
Brown, T., Mann, B., Ryder, N., Subbiah, M., Kaplan, J., Dhariwal, P., ... & Amodei, D. (2020). Language models are few-shot learners. Advances in Neural Information Processing Systems, 33, 1877-1901.
Linehan, M. M. (1993). Cognitive-behavioral treatment of borderline personality disorder. Guilford Press.
Widiger, T. A. (2011). Personality disorders in the DSM-5: Getting closer to the target. Journal of Personality Disorders, 25(3), 317-331.
Coid, J., Yang, M., Tyrer, P., Roberts, A., & Ullrich, S. (2006). Prevalence and correlates of personality disorder in Great Britain. The British Journal of Psychiatry, 188(5), 423-431.
Kernberg, O. F. (1975). Borderline conditions and pathological narcissism. Jason Aronson.
Hofstede, G. (2001). Culture's consequences: Comparing values, behaviors, institutions and organizations across nations (2nd ed.). Sage Publications.
Russell, S., & Norvig, P. (2016). Artificial intelligence: A modern approach (3rd ed.). Pearson.
Öztürk, M. O., & Uluşahin, A. (2011). Ruh sağlığı ve bozuklukları. Nobel Tıp Kitabevleri.
EDİTÖR YORUMU:
Eroğlu ve Karaaziz'in "Kişilik Bozuklukları Tedavisinde Bir Yönetim Stratejisi olarak Yapay Zeka'nın Kullanımı Üzerine Bir Analiz" başlıklı çalışması, yapay zeka destekli chatbotların ruh sağlığı alanındaki potansiyelini kapsamlı bir teorik çerçevede sunmaktadır. Özellikle ChatGPT gibi yapay zeka tabanlı araçların, kişilik bozuklukları tedavilerinde erişilebilirliği artırma ve kişiselleştirilmiş destek sunma gibi önemli avantajlara sahip olduğu vurgulanmaktadır. Bu bağlamda, yapay zekanın ruh sağlığı hizmetlerine tamamlayıcı bir araç olarak katkı sağlayabileceği dikkat çekmektedir.
Ancak çalışma, yapay zekanın duygu tanıma konusundaki sınırlılıkları, etik kaygılar ve veri güvenliği riskleri gibi kritik noktalara da ışık tutmaktadır. Bu durum, teknolojinin bağımsız bir tedavi yöntemi olarak değil, terapistlerin yanında destekleyici bir unsur olarak ele alınmasının daha güvenli ve etkili olacağına işaret etmektedir. Araştırma, bu alanda daha fazla saha çalışması yapılması ve düzenleyici çerçevelerin netleştirilmesi gerektiğini açıkça ortaya koymaktadır.