Kaliforniya Üniversitesi Berkeley’den araştırmacılar, büyüme hormonunun uyku sırasında nasıl salgılandığını yöneten beyin devrelerini haritalandırdı. Çalışma, uyku ve hormon arasındaki karmaşık geri bildirim döngüsünü ortaya koyarak hem kas gelişimi hem de metabolizma ve bilişsel sağlık için kritik bir mekanizma sundu.
Uyku ve Hormon Dengesi
ScienceDaily’de yayımlanan habere göre, araştırmacılar büyüme hormonu salınımını yöneten hipotalamustaki nöronları inceleyerek uyku sırasında hormonun nasıl devreye girdiğini çözdüler. Çalışma, büyüme hormonu ile uyku arasındaki ilişkinin sadece kan testi verilerine değil, doğrudan beyin aktivitesi kayıtlarına dayanarak haritalandığını vurguluyor.
Elde edilen bulgulara göre büyüme hormonu, beynin dikkat ve uyanıklıkla ilgili bölgesi olan locus coeruleus’u harekete geçiriyor. Böylece bir yandan uyku sırasında kas, kemik ve yağ metabolizmasını desteklerken, diğer yandan da uyanıklık ve bilişsel işlevlere etki ediyor.
Yeni Bir Geri Bildirim Mekanizması
Araştırma, büyüme hormonunun yalnızca uyku ile tetiklendiğini değil, aynı zamanda fazla salgılandığında uyanıklığı artırarak uykuya geri dönmeyi de tetikleyen bir denge mekanizması kurduğunu gösteriyor.
UC Berkeley’den araştırmanın ilk yazarı Xinlu Ding, "Uyku büyüme hormonu salgısını tetikliyor, büyüme hormonu ise uyanıklığı düzenleyerek denge sağlıyor" diyerek bu döngünün metabolik sağlık ve beyin işlevleri için ne kadar kritik olduğuna dikkat çekti.
Sağlık İçin Büyük Etkiler
ScienceDaily haberine göre, bu mekanizmanın anlaşılması, obezite, diyabet gibi metabolik hastalıklar ile Parkinson ve Alzheimer gibi nörolojik bozuklukların tedavisinde yeni yollar açabilir.
Çalışmanın ortak yazarlarından Daniel Silverman, "Bu devreyi anlamak yeni hormonal tedaviler için kapı aralayabilir. Locus coeruleus’un aşırı uyarılabilirliğini azaltmaya yönelik yeni gen tedavileri gündeme gelebilir" dedi.
Berkeley ekibi, uyku-büyüme hormonu dengesinin hem fiziksel gelişim hem de zihinsel performans için temel rol oynadığını ortaya koydu. Düzenli, derin uyku yalnızca kas ve kemik sağlığını değil, aynı zamanda beynin dikkat, öğrenme ve hafıza kapasitesini de doğrudan etkiliyor.
Birçok vücut geliştirmecinin bildiği gibi, derin ve dinlendirici bir uyku, güçlü kas ve kemik gelişimini destekleyen ve yağ yakımını sağlayan büyüme hormonu seviyelerini artırır. Ayrıca her ergenin bilmesi gerektiği gibi, tam bir gece uykusundan elde edilen yeterli büyüme hormonu olmadan boy potansiyellerine ulaşamazlar.
Ancak özellikle uykunun erken ve derin aşaması olan non-REM uykusunun neden büyüme hormonu seviyelerini düşürdüğü bir sır perdesiydi.
University of California, Berkeley'den araştırmacılar, Cell dergisinin güncel sayısında yayınlanan bir çalışmada, uyku sırasında büyüme hormonu salınımını kontrol eden beyin devrelerini inceledi ve büyüme hormonu seviyelerini hassas bir şekilde dengeleyen yeni bir geri bildirim mekanizması bildirdi.
Bu bulgular, uyku ve hormon düzenlemesinin nasıl etkileşime girdiğini anlamak için bir harita sunuyor. Yeni geri bildirim mekanizması, diyabet gibi metabolik durumlarla ve Parkinson ve Alzheimer gibi dejeneratif hastalıklarla bağlantılı uyku bozuklukları olan kişilerin tedavisi için yeni yollar açabilir.
UC Berkeley'de nörobilim ve Helen Wills Nörobilim Enstitüsü'nden doktora sonrası araştırmacısı olan çalışmanın ilk yazarı Xinlu Ding, "İnsanlar büyüme hormonu salınımının uyku ile sıkı bir şekilde ilişkili olduğunu biliyor, ancak bu sadece uyku sırasında kan alarak ve büyüme hormonu seviyelerini kontrol ederek biliniyor," dedi. "Biz aslında ne olduğunu görmek için farelerde sinirsel aktiviteyi doğrudan kaydediyoruz. Gelecekte farklı tedaviler geliştirmek için üzerinde çalışabileceğimiz temel bir devre sunuyoruz."
Büyüme hormonu, glikoz ve yağ metabolizmasını düzenlediği için, yetersiz uyku aynı zamanda obezite, diyabet ve kardiyovasküler hastalık risklerini de kötüleştirebilir.
Uyku-Uyanıklık Döngüsü
Uyku-uyanıklık döngüsü sırasında büyüme hormonu salınımını düzenleyen nöronlar - büyüme hormonu salgılatıcı hormon (GHRH) nöronları ve iki tip somatostatin nöronu - tüm memelilerde korunan eski bir beyin merkezi olan hipotalamusta derinlere gömülüdür. Salındıktan sonra, büyüme hormonu uyarılma, dikkat, biliş ve yenilik arayışında yer alan beyin sapındaki bir alan olan lokus koeruleus'taki nöronların aktivitesini artırır. Lokus koeruleus nöronlarının düzensizliği, çok sayıda psikiyatrik ve nörolojik hastalıkla ilişkilidir.
UC Berkeley'den doktora sonrası araştırmacısı ve çalışmanın ortak yazarı Daniel Silverman, "Büyüme hormonu salınımı için sinir devresini anlamak, sonunda uyku kalitesini iyileştirmek veya normal büyüme hormonu dengesini yeniden sağlamak için yeni hormonal terapilere işaret edebilir," dedi. "Belirli bir hücre tipini hedef alan bazı deneysel gen terapileri var. Bu devre, daha önce bahsedilmeyen lokus koeruleus'un uyarılabilirliğini geri çekmek için yeni bir tutamak olabilir."
Nörobilim ve moleküler ve hücre biyolojisi profesörü Yang Dan'in laboratuvarında çalışan araştırmacılar, farelerin beyinlerine elektrotlar yerleştirerek ve hipotalamustaki nöronları ışıkla uyararak aktivite değişikliklerini ölçerek nöroendokrin devreyi inceledi. Fareler, gün ve gece boyunca kısa süreli - bir seferde birkaç dakika - uyurlar, bu da uyku-uyanıklık döngüleri sırasında büyüme hormonu değişikliklerini incelemek için birçok fırsat sağlar.
Son teknoloji devre izleme kullanarak, ekip, beyinde büyüme hormonu salınımını kontrol eden iki küçük peptit hormonunun - salınımı teşvik eden GHRH ve salınımı engelleyen somatostatin - REM ve non-REM uykusu sırasında farklı şekilde çalıştığını buldu. Somatostatin ve GHRH, büyüme hormonunu artırmak için REM uykusu sırasında artarken, non-REM uykusu sırasında somatostatin azalır ve GHRH yalnızca orta düzeyde artar.
Salınan büyüme hormonu, homeostatik bir yin-yang etkisi yaratmaya yardımcı olmak için bir geri bildirim mekanizması olarak lokus koeruleus aktivitesini düzenler. Yeni çalışmada, uyku sırasında büyüme hormonunun yavaşça birikerek lokus koeruleus'u uyardığı ve uyanıklığı teşvik ettiği bulundu. Ancak Silverman'ın bu yılın başlarında yayınlanan bir çalışmasında gösterdiği gibi, lokus koeruleus aşırı uyarıldığında, paradoksal olarak uykululuğu teşvik eder.
Silverman, "Bu, uyku ve büyüme hormonunun sıkıca dengelenmiş bir sistem oluşturduğunu gösteriyor: Çok az uyku büyüme hormonu salınımını azaltır ve çok fazla büyüme hormonu da beyni uyanıklığa itebilir," dedi. "Uyku büyüme hormonu salınımını yönlendirir ve büyüme hormonu uyanıklığı düzenlemek için geri bildirimde bulunur ve bu denge büyüme, onarım ve metabolik sağlık için esastır."
Büyüme hormonu kısmen uyanıklık sırasında genel beyin uyarılmasını yöneten lokus koeruleus aracılığıyla hareket ettiği için, uygun bir denge dikkat ve düşünme üzerinde daha geniş bir etkiye sahip olabilir.
Ding, "Büyüme hormonu sadece kas ve kemiklerinizi geliştirmenize ve yağ dokunuzu azaltmanıza yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda bilişsel faydalar da sağlayabilir, uyandığınızda genel uyarılma seviyenizi yükseltebilir," dedi.
Kaynak: https://www.sciencedaily.com/releases/2025/09/250908175446.htm