3. Bilinçdışı ve Bilinç : Bilinçdışı kaavramı Freud'un psikolojiye getirdiği en büyük katkısıdır. Daavranış problemlerinin anlaşılmasında ana kavram olmuştur. Bilinçdışı üzerinde direkt olarak çalışılamaz. Ancak bazı klinik yöntemler ve gözlemlerle fark edilebilir. Bunlar;
a. Rüyalar,
b. Dil sürçmeleri ve unutmalar,
c. Hipnoz esnasında yapılan telkinlerin daha sonra davranışa dönüşümü
d. Serbest çaağrışım tekniklerinden çıkarılan materyaller ile,
e. Projektif tekniklerden çıkarılan materyaller ile,
Freud'a göre bilinçlilik, toplam zihnin çok az bir bölümünü işgal eder. Bilinç dışı ile bilinç arasında istendiği zaman fark edilebilir bir alan vardır. Buraya bilinç öncesi denir. Kabul edilemeyen gereksinim ve istekler bilinçdışına bastırılır. Psikanalitik terapide amaç, gerçek psikolojik fonksiyonların içinde geçtiği bilinçdışını, bilinçli kılmaktır. Bilinçdışını fark etmiyor olsak bile, davranışlarımızı etkileyicidir. Bilinçdışı süreçler, bütün nevrotik tipteki davranışların kökenini teşkil eder. Bilinçdışının fark ettirilmesi durumuna "içgörü" denir. İki türlüdür:

1. Bilişsel İçgörü 2. Duygusal İçgörü
Bilişsel içgörü tek başına davranışı değiştirici değildir. Semptomun anlamını keşfetme, bilinçdışı bastırılmış materyalin açığa çıkmasını sağlar.

ANKSİYETE (Freud)

Psikanalitik görüşte, insan doğasını anlamanın bir yolu da, bu kavramda kapsamlı olarak ele alınan anksiyete kavramıdır. Anksiyete, bizi birşeyler yapmaya iten bir gerilim durumudur. İd-ego-süper ego arasındaki çatışmalar sonucu ortaya çıkar. Bunun işlevi, egoyu bilinç dışı dürtülerrin ortaya çıkması tehdidine karşı uyarmaktırr. Eğer ego akılcı ve direkt yöntemlerle anksiyeteyi kontrol edemezse, gerçek dışı yöntemlere yani savunma mekanizmalarına başvurur. 3 tür anksiyete vardır:
1. Gerçeklik Anksiyetesi Ş Dış dünyadan gelen tehditlerre karşı duyulan korkudur. Anksiyatenin düzeyi tehdit düzeyi ile gerçekçi olarak bağlantılıdır.
2. Nevrotik Anksiyete Ş İç güdülerinin elden gideceği korkusudur. Cezalandırılma korkusu esastır.
3. Törel Anksiyete Ş Kişinin kendi vicdanından korkmasıdır.
Bilinci iyi gelişmiş bir insan bu son iki anksiyeteyi fazla yaşamaz. Vicdanı çok fazla gelişmiş bir insan, ahlaki değerlerine ters hareket ettiği zaman rahatsızlık duyuyor.