Kolesterol çocukta olur mu demeyin, olabiliyor. Genetik yatkınlık, beslenme alışkanlıkları kolesterolü etkiler. Şişmanlıkla da ilişkili bu sorunu henüz küçük yaşlardayken çözmek için neler yapabilirsiniz?

Çocuklarda da erişkinlerdeki gibi kolesterol problemi son yıllarda sık görülen bir sağlık sorunu. Birtakım genetik problemlerin, bunun nedeni olabileceğini unutmayalım. Eğer ailesel bir kolesterol yüksekliğine yatkınlık varsa, çocukta aşırı kolesterol yüksekliğine rastlanabilir. Sağlık çalışmaları çoğu zaman bu yüksek kan kolesterolüne sahip çocukların neredeyse yarısının ilerleyen yaşlarda kan kolesterol seviyelerin normale döndüğünü gösteriyor. Buna karşın, yüksek kolesterol seviyeleri yine de kalp rahatsızlığı riski taşıdığı için çocuklarımızı bu sorundan uzaklaştırmamız gerekiyor.

Kolesterol ölçümü bebek ve çocuklarda her zaman yaptırılan kan tahlillerinin çoğu zaman bir parçası değil. Daha çok anemi, enfeksiyon ve hormonlara bakılır. Çocuklarda karşılaşılana kadar hiçbir anne-baba kolesterolü düşünmez ve çocuğun büyümesi, gelişmesi sırasında bu önemli sorunu fark etmeden kolesterolü yüksek beslenmesine devam eder. Unutmayın, yüksek kolesterol seviyesi, kalp hastalıkları ve felce sebep olan en belirgin faktör. Son yapılan çalışmalar kalp damar hastalıklarının çocukluk döneminde ortaya çıktığı belirtiyor. Çocukluk dönemindeki kolesterolün toplumsal bir sağlık problemi olduğunun bilincine varmalı ve şişmanlıkla iç içe giden bu durumu düzeltmek için dikkatli olmalıyız.

Kolesterol nedir? 

Kolesterol karaciğer tarafından üretilen mumsu yapıda bir madde. Vücudumuzda yağlar tarafından yapılır ve hücre duvarı yapımında ve bazı hormonların, dokuların formunda da görev alır. Eğer bir büyük kase dondurma veya yağlı bir besin tüketmiyorsanız vücudunuz kolesterolü yine de sağlayacaktır. Bu karaciğer tarafından sağlıklı vücut fonksiyonları için yapılır.

Sebze, meyve ve tahıllar kolesterol içermezlerken yumurta sarısı, et, tavuk, deniz ürünleri, tam yağlı süt ürünleri (süt, yoğurt, peynir, dondurma) gibi hayvansal besinler kolesterol içerir. Etlerin her çeşidi yaklaşık 1 yumurta büyüklüğü kadarsa 30-50 mg. arasında kolesterole sahiptir.

Çocuğumun kolesterolü için endişelenmeli miyim?

Çocuklarda kolesterol yükselmesine 3 temel faktör neden olur.

• Beslenme; yağlardan zengin bir diyet özellikle doymuş yağlardan ve trans yağ asitlerinden yüksek beslenme (hamur işleri, atıştırmalıklar gibi.)
• Kalıtım; ailede yüksek kolesterol olması
• Şişmanlık; egzersiz ve diyetin yaşam tarzı olarak benimsenmemesi sonucu gelişebilir. Eğer çocuğunuz sağlıklı besleniyor, aktif yaşıyor, ailede yüksek kolesterol öyküsü bulunmuyor ve fazla kilo problemi yoksa bu durum için endişelenmenize gerek yok. Ama bunun tam tersiyse ileride bir kalp hastası adayı olacak çocuğunuzun beslenme ve yaşam şeklini hemen değiştirmeniz gerekir.

Çocuklarda kolesterol seviyeleri nasıl izlenir ve nasıl tedavi edilir?

Yüksek kolesterol için riskli olan çocuklar 2 yaşından itibaren takip edilmeli ve kolesterole koruyucu tavsiyeler değerlendirilmeli. Çocuğunuzda kan kolesterol testi için; ailede herhangi birinde 240 mg.’dan fazla toplam kolesterol varsa, 55 yaş öncesinde kalp hastalığı öyküsü bulunuyorsa, fazla kilolu ve şişman bulunuyor ve çocukta da şişmanlık tespit edilmişse çocuk doktorunuz çok kolay olan bu testlerle çocuğunuzun kolesterolünün yüksek olup olmadığını açıklayabilir.

Amerikan Kalp Derneği’ne göre 2-19 yaş arasında çocuğunuzun olması gereken toplam kolesterol değerleri: Eğer çocuğunuzun kolesterol seviyesi kabul edilebilir seviyedeyse 5 yılda bir değerlendirme yapılabilir. 170 veya daha yüksek toplam kolesterol varsa açlıkta sadece toplam kolesterole bakılmalı. 200 mg/dL’den yüksek değerlerdeyse açlıkta toplam kolesterol testi ve lipoprotein analizi (HDL ve LDL değerlendirmesi) mutlaka yapılmalı. İlaç tedavisi ancak 10 yaş üstündeki çocuklarda diyet ve egzersiz değişikliklerinden sonra uygulanabilir. Sağlıklı beslenme ve egzersiz herkes için önemli, ancak yüksek kolesterol ve lipoprotein değeri olan kişilerde daha önemli.

Kolesterol seviyesini düşürmek için 10 yol:

• Aşağıda yer alan bazı kolay adımlarla ailenizin kolesterol seviyesini sağlıklı seviyede.
• Ailenizin kolesterol seviyenizi kontrol ettirin.
• Öncelikle çocuğunuzu kesinlikle korkutmayın. Yaşına uygun bir şekilde yüksek kolesterol seviyeleri ve sonuçları hakkında onu bilgilendirin. Uygulaması gereken diyeti bir hastalık için yapılan tedavi olarak göstermeyin.
• Aile yemekleri planlayın ve çocuğunuzun ne yediğine dikkat edin.
• Doymuş yağ alımınızı azaltmak ve kolesterol seviyenizi sınırlamak için mutlaka besin etiketlerini okuma alışkanlığı geliştirin. Diyetteki yağ alımı % 30 ile doymuş yağ alımı ise % 10 veya daha az olarak tavsiye edilir.
• Düşük yağ ve kolesterol içeren meyve, çiğ sebze, sade patlamış mısır, yağsız yoğurt gibi sağlıklı atıştırmalıkları tüketin.
• Kırmızı et tercihlerinizi balık, tavuk, hindi, fasulye, mercimek, tofu, soya ürünleri gibi diğer ürünlerle değiştirin.
• Tereyağı gibi doymuş yağ içeriği yüksek yağlardan uzak durun, bitkisel sıvı yağları tercih edin. Hamur işi tüketimlerinizi mutlaka azaltın.
• Şeker içeriği yüksek olan meyveli veya gazlı içecekleri tüketmekten kaçının. Çünkü fazla şeker alımı yağ depolarında artışa neden olabilir.
• Çocuklarınıza dışarıda yediklerinde sağlıklı öğün tercihlerini öğretin.
•  Mutlaka egzersiz yapın. Hatta bu egzersizleri ailece yaparak ailenin bir arada daha çok vakit geçirmesin sağlayabilirsiniz. Ayrıca hepiniz sağlıklı bir adım atmış olursunuz. Egzersiz kandaki HDL (yüksek yoğunluklu lipoprotein- iyi kolestrol olarak da adlandırılır) seviyesini yükseltmeye ve vücut için yarar sağlamaya yardımcı olur. Kan değerlerinizi rutin olarak kontrol ettirerek sağlıklı bir yaşam yaşayabilirsiniz