Uzman Psikolog  Farika Teymur Artır

[email protected]  

"Bilgisayar çocuklar için ne kadar yararlı?", "alınmalı mı, alınmamalı mı?" tartışmaları gerilerde kaldı. Artık pek çok evde bulunan bilgisayar günlük hayatın bir parçası ve ihtiyaç haline geldi. Peki ebeveynler olarak bu konuda sınırları nasıl çizeceğiz?

Aile çocuğun bilgisayarı ne için kullandığını nasıl kontrol edebilir?

Anne baba eve bilgisayar, hele internet alıyorsa bu konuda yeterli bilgiye sahip olmalıdır. Bununla beraber gerçek şu ki çocuklar teknolojiye olan ilgileri ile anne babalarını aşıyorlar. Daha okulöncesi çağda bile birkaç kullanımla anne babalarını konuya hakimiyetleriyle şaşırtan çocuklar var. "Bu çocuk bütün bunları nereden öğrendi?" diye hayret ediyorlar. Çocuğun niçin kullandığını anlamak onunla aynı mekanda olmak, onunla sohbet edebilmek, bilgisayar programlarının içeriği ile ilgili bilgi sahibi olmakla mümkün.

Çocuklar ailelerini bilgisayarı uygun şekilde kullandıklarına ikna edebilse de durum bazen hiç de öyle olmayabiliyor. Bu konuda sıkmadan kontrol nasıl olmalı?

Çocukların çoğu normal olarak sınırları zorlamak ister. Bununla beraber aileler bu konuda duyarsız kalırsa çocukta zararlı etkilerle davranış ve kişilik bozuklukları görülür. Bunu önlemek için çocuğun uygun arkadaş seçimine destek olmalı. Arkadaş aileleriyle tanışmak ve diğer veliler ile disiplin konusunda dayanışma içinde olmak da akran etkisini yapıcı hale dönüştürür.

Kullanımda süre sınırı olmalı mı?

Bu ancak aşırı düşkünlükte yapılabilir. Çocukların gün içinde yapması gereken şeyler bellidir. Sağlıklı bir çocuk beslenmeye, uykuya, derslerine, ödevlerine hobilerine, kitap okumaya ve bilgisayarda yapılacak birçok şeye (oyun, araştırma, arkadaşlarla iletişim, müzik, genel kültür vs.) ayıracağı zamanı uygun disiplin de sağlandığında sorumluluk duygusu ile süre belirtilmese de kendisi belirleyebilir. Normalde çocuklar biyolojik saatlerinin de yardımıyla özdenetim sağlarlar. Kendisini kaptırma veya motivasyonu kaybetme durumunda anne baba tutumları önemlidir. Anne baba tarafından yaşına ve kişiliğine uygun yöntemler (mesela bu konuda süre veya site kontrolü sağlayan bilgisayar programlarının indirilip veya satın alınıp yüklenmesi gibi) uygulanması aşırıya gitmesini önleyecektir.

Anne baba elinden geldiği kadar çocukla ilgilendiği halde çocuk bilgisayar başında saatlerce kalıyorsa ne yapılmalı?

Çocukta ailenin bütün çabalarına rağmen bilgisayara aşırı düşkünlük ve zaman algı problemi varsa bu başka psikolojik veya organik problemlerle alakalı olabilir. Bunun için ruh ve beden sağlığı açısından kontrolden geçirilmelidir.

Bilgisayar çocuk odasında olabilir mi?

Üniversite çağından önce çocuk ve genç odalarında bilgisayar ve internet olmasının birçok riskleri var. Çocuğun dikkatini dağıtma ihtimali ile birlikte uygun olmayan sitelere girme riski de mevcut. Aslında aynı risk televizyon için de geçerli. Bu problem çocuğa manevi ve ahlaki değerlerin sağlam bir şekilde benimsetilmesi ile önlenebilir. Bununla beraber çocuk ve gençler akran veya sosyal çevre etkisinde kalabilirler. Sonuçta merak duygusu sınırları zorlamalarına ve kendilerini kontrol edememelerine yol açabilir. Bu nedenle kontrol önemlidir. Bilgisayarın oturma odasında olması ve kısa süreli kullanımı en uygun olanıdır. İnternette araştırma yapılarak hazırlanması gereken ödevler genelde çok uzun süre almıyor. Mesela ilköğretim çağındaki çocuk için en fazla bir saatlik bir araştırma ile konu ile ilgili bilgiyi toparlamak mümkündür.